Nowoczesne przystanki w zrównoważonych miastach

Przystanek autobusowy zazwyczaj traktowany jest czysto technicznie. Kilka przeszklonych ścian, na których widnieje rozkład jazdy, ławka dla komfortu oczekiwania i daszek chroniący przed deszczem. Miejsca przesiadkowe funkcjonują najczęściej jako swoiste kontenery dla osób oczekujących na przewiezienie do innego punktu, gdzie z konieczności – traci się czas. A wcale tak być nie musi! Jak więc zaprojektować nowoczesne przystanki?

Wraz z rozwojem zrównoważonej mobilności i transportu publicznego, coraz więcej przystanków autobusowych przemienia się w inspirujące przestrzenie publiczne. Taka mała z pozoru zmiana nie tylko może zwiększyć doświadczenie podróży, ale także zachęcić mieszkańców miast do korzystania z transportu publicznego. Co więcej, to szansa, by stworzyć nowe, atrakcyjne i kulturotwórcze elementy miejskiego krajobrazu. Miejsca, gdzie można nawiązać interakcje społeczne i odpocząć wśród roślin, zapoznać się z mapą okolicy i zdobyć praktyczne informacje, a nawet skorzystać z uroków ulicznych artystów. A przy okazji – wsiąść do autobusu czy tramwaju.

Projektowanie nowoczesnych przystanków autobusowych może być więc fascynującym zadaniem, które pozwoli na zbudowanie innowacyjnych i atrakcyjnych miejsc.

Oto kilka pomysłów na atrakcyjne i przyjazne nowoczesne przystanki w mieście:

ZIELONY PRZYSTANEK

Zielone elementy wokół przystanków, takie jak rośliny czy drzewa, nie tylko poprawiają estetykę miejsca, ale również przyczyniają się do poprawy jakości powietrza poprzez absorpcję dwutlenku węgla i produkcję tlenu. Na ścianach przystanku można stworzyć ogród wertykalny, a nawet umieścić na nim małe drzewa, które zapewnią cień oczekującym pasażerom. Coraz więcej przystanków ma dach pokryty roślinnością, która poprawia jakość powietrza, wchłania deszczówkę, i staje się miejską łąką, dając pożywienie i schronienie zamieszkującym w mieście owadom. Zielone przystanki można dziś znaleźć w setkach europejskich miast, nie tylko w wielkich metropoliach.

PRZYSTANEK WYTWARZAJĄCY ENERGIĘ

Na dachu przystanku można umieścić panele słoneczne, które wygenerują energię potrzebną do oświetlenia przystanku lub informacji o rozkładzie jazdy, a także zasilą urządzenia do ładowania telefonów. Można również zainstalować systemy odzyskiwania energii z procesu hamowania tramwajów, które przekształcają energię kinetyczną w elektryczność.

WYGODA I KOMFORT

Wygoda i komfort pasażerów na przystanku są kluczowe dla poprawy jakości podróży. Ergonomiczne ławki lub krzesła można zaprojektować na wiele sposobów, by oczekiwanie na autobus czy tramwaj było jak najmniej uciążliwe. Pomysłowość nie ma granic, przykładowo na jednym z nowoczesnych, innowacyjnych przystanków w Singapurze zamiast krzesła zamontowana jest… huśtawka.

Miasta mogą pomyśleć o zapewnieniu na przystankach ocieplenia, na przykład poprzez zamontowanie grzejników lub podgrzewanych siedzeń, co pozwoli pasażerom zrelaksować się i czuć komfortowo w regionach o chłodnym klimacie. Podobnie w czasie upałów warto przynieść ulgę pasażerom poprzez odpowiednią wentylację i systemy chłodzenia na przystankach.

Dbając o jakość powietrza w mieście i o zdrowie osób korzystających z transportu zbiorowego, na przystankach można zamontować także mechanizmy oczyszczające powietrze. Takie przystanki można dziś spotkać w Londynie czy Hong-Kongu.

Wyjątkowy i innowacyjny projekt Station-of-Being został zrealizowany w szwedzkiej miejscowości tuż pod kołem podbiegunowym Umea. Ten interaktywny „arktyczny” przystanek autobusowy został zaprojektowany tak, aby tworzyć wyjątkowe doświadczenie dla pasażerów.

Przystanek oferuje wygodne siedzenia zintegrowane z zadaszeniem, które chronią przed wiatrem i deszczem. Ponadto, specjalnie dla pasażerów podróżujących w chłodne dni, przystanek został wyposażony w ogrzewanie. Projekt ma zachęcać do interakcji i spotkań, stąd przestrzenie do odpoczynku, miejsca do siedzenia i spotkań, a także elementy takie jak fontanna czy strefa dla rowerzystów, które zachęcają do aktywnego spędzania czasu na przystanku. To wyjątkowe miejsce posiada także interaktywne ekrany dotykowe, które dostarczają informacji o rozkładach jazdy i lokalnych atrakcjach turystycznych.

PRZYSTANEK EDUKACYJNY

Nowoczesne przystanki mogą być nie tylko miejscami oczekiwania na transport, ale również przestrzenią edukacyjną. Można umieścić na nich panele informacyjne, które opowiadają o historii, kulturze i atrakcjach okolicy, a dzięki nowoczesnym technologiom udostępnić pasażerom treści multimedialne, np. audioprzewodniki turystyczne. Dodatkowo, przystanki mogą zawierać informacje dotyczące zrównoważonego transportu i zachęcać do korzystania z komunikacji publicznej.

Przystanki, które pełnią rolę przestrzeni edukacyjnych, istnieje w Londynie czy w Kopenhadze. Podobne multimedialne przystanki pojawiły się także w Krakowie z okazji Światowego Dnia Książki, przybliżając podróżnym postacie pisarzy związanych z Krakowem.

W Curtibie w Brazylii na niektórych przystankach, które mają formę szklanych rur, funkcjonują „Tuboteki”, czyli małe wymienne biblioteki umilające czas pasażerom podczas oczekiwania.

PRZYSTANEK JAKO DZIEŁO SZTUKI

Przystanki mogą niewątpliwie stanowić platformę dla sztuki i kultury. Ozdobione muralami, rzeźbami czy instalacjami artystycznymi, wzbogacają przestrzeń i tworzą unikalne miejsca na mapie miasta.

Sam przystanek niejednokrotnie wykorzystywany był przez architektów jako okazja do tworzenia unikalnych dzieł architektonicznych. Przystanki mogą przybierać postać futurystycznych konstrukcji ze szkła i stali, malowniczych pawilonów inspirowanych przyrodą, a nawet artystycznych instalacji o nietypowych kształtach, przyciągając uwagę przechodniów i dodając charakteru otoczeniu.

Potencjał turystyczny w tym niepozornym elemencie przestrzeni miejskiej, jakim jest przystanek, dostrzegła maleńka miejscowość Krumbach w Austrii, która do projektu Bus:Stop zaprosiła architektów, dając im zadanie zaprojektowania oryginalnych i innowacyjnych przystanków, które będą harmonizować z otaczającym krajobrazem i jednocześnie staną się atrakcją samą w sobie. Efekty ich pracy przerosły oczekiwania, tworząc nowoczesne przystanki o niezwykłej estetyce i funkcjonalności. Sam projekt pomógł rozpromować Krumbach jako miejscowość o unikalnym podejściu do architektury i designu i przyciągnął uwagę lokalnych mieszkańców i turystów z całego świata.

INTELIGENTNY PRZYSTANEK

Jednak na przystanku liczy się przede wszystkim funkcjonalność. Miejsca te powinny być odpowiednio oznakowane i wyposażone w informacje dotyczące rozkładów jazdy, tras autobusów i innych istotnych informacji dla pasażerów.

Dziś przystanki często mają ekrany dotykowe i interaktywne panele informacyjne. Zastosowanie nowoczesnych technologii może uczynić przystanek bardziej efektywnym i wygodnym dla pasażerów. Na przykład można zainstalować inteligentne systemy monitoringu, które informują o czasie przyjazdu autobusu, czytniki kart zbliżeniowych umożliwiające płatności bezgotówkowe lub ładowarki do urządzeń mobilnych

Można się spodziewać, że w erze cyfrowej przystanki autobusowe i tramwajowe zostaną naszpikowane techniką i wyposażone są w interaktywne ekrany dotykowe, dzięki którym pasażerowie sprawdzą rozkłady jazdy, zaplanują trasy, skorzystają z map i otrzymają informacje o połączeniach. Możliwe jest również zapewnienie dostępu do usług takich jak zamawianie taksówek, car-sharing czy wynajem rowerów. Takie miejsca przesiadkowe funkcjonują już w Seulu, Singapurze czy Paryżu.

Wykorzystanie zaawansowanych systemów zbierania danych na przystankach, np. inteligentnych liczników pasażerów, pozwoli dostarczyć włodarzom miast cennych informacji o natężeniu ruchu i preferencjach pasażerów, co z kolei wpłynie na lepsze dostosowanie rozkładu jazdy i zaplanowanie trasy.

PRZYSTANEK INTERMODALNY

Nowoczesne przystanki autobusowe i tramwajowe, szczególnie w miejscach przesiadkowych, powinny być punktami integrującymi różne środki transportu. Infrastrukturę warto zaprojektować tak, aby zapewnić płynną i wygodną przesiadkę pomiędzy różnymi środkami transportu. Stacje przesiadkowe mogą być wyposażone w systemy roweru miejskiego, stanowiska do car-sharingu czy parkingu rowerowego. To umożliwia pasażerom elastyczne korzystanie z różnych środków transportu w zależności od swoich potrzeb.

Już w 2013 roku, naukowcy z Uniwersytetu zbadali, że długie oczekiwanie na autobus, trolejbus czy tramwaj jest jedną z podstawowych przyczyn rezygnacji z transportu publicznego. W tym kontekście niezwykle istotne jest to, by przekształcić przystanki ze zwykłych punktów przesiadkowych w przyjazne i funkcjonalne przestrzenie, w których czekanie na autobus jest przyjemne. Przystanki autobusowe powinny stanowić integralną część planu przestrzennego miast i stać się przestrzeniami dla ludzi, zapewniając komfort i wygodę dla wszystkich użytkowników transportu publicznego.