„Cel strategiczny –
zrównoważony transport”
Wywiad z Krzysztofem Dostatnim,
Prezesem MPK Poznań

Poznańska komunikacja już w przyszłym roku wkroczy w erę wodoru. O inwestycjach w ekologiczny transport publiczny, przygotowaniach do włączenia 25 autobusów wodorowych do floty i kolejnych planach rozwojowych rozmawiamy w wywiadzie z Krzysztofem Dostatnim, Prezesem MPK Poznań.

Inwestycje MPK Poznań w ekologiczny transport publiczny w ostatnich latach są imponujące i pod wieloma względami przełomowe. Co stanowi główną motywację Państwa działań? 

Spółka MPK Poznań jest otwarta na nowe technologie i nie boi się wyzwań. Na bieżąco śledzimy nowinki z branży i w miarę możliwości, także finansowych, korzystamy z dostępnych rozwiązań. Dlaczego? Bo zależy nam na mieszkańcach i pasażerach. A także dlatego, że zależy nam na rozwoju firmy i jej pracowników. Chcemy, aby poznańska komunikacja była nowoczesna, dostępna i niezawodna, a przy tym ekologiczna. To ważne, bowiem należy pamiętać o wymogach, jakie nakłada na nas Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych. W tym względzie realizujemy również politykę Miasta Poznania i przyjętą „Strategię rozwoju elektromobilności dla Miasta Poznania do roku 2035”, w której wytyczono „Cel Strategiczny II – Zero- i niskoemisyjny pasażer”. Ten dokument jasno wskazuje kierunek działania, związany z przekształcaniem transportu publicznego w przyjazny dla pasażera, generujący coraz niższy poziom emisji zanieczyszczeń.  

We flocie MPK Poznań kursuje już 58 elektrobusów. Jakie są Państwa doświadczenia z ich użytkowania? 

Pierwsze autobusy elektryczne, bateryjne, rozpoczęły służbę w MPK Poznań w 2019 roku. Sprawują się dobrze, choć nie ominęły nas „choroby wieku dziecięcego”, z którymi jednak producent pojazdów szybko sobie poradził. Wdrożenie do eksploatacji elektrobusów wiązało się z koniecznością budowy infrastruktury ładowania. Poznańskie autobusy elektryczne przystosowane są do ładowania dwoma systemami: poprzez wtyczkę, które to rozwiązanie jest wykorzystywane głównie w trakcie postoju w zajezdni, oraz przez ładowarki pantografowe, służące szybkiemu doładowaniu w trakcie obsługiwania linii na końcówkach tras. MPK Poznań posiada także ładowarki mobilne. 

Poznańska komunikacja już w przyszłym roku wkroczy w erę wodoru.  MPK dokonało od razu imponującego zakupu 25 autobusów wodorowych. Jak długo trwały przygotowania do podjęcia decyzji o włączeniu pojazdów wodorowych do floty?  

Bazując na naszym olbrzymim doświadczeniu w pozyskiwaniu funduszy, zarówno unijnych, jak i krajowych, gdy tylko dowiedzieliśmy się o możliwościach, jakie daje program Zielony Transport Publiczny, przygotowaliśmy wniosek o dofinansowanie. Zakładał on zakup 84 autobusów elektrycznych z wodorowym ogniwem paliwowym oraz budowę stacji tankowania wodoru. O przyznaniu dofinansowania decydowała kolejność zgłoszeń, dlatego wniosek trzeba było przygotować jak najlepiej i to w błyskawicznym tempie, choć dotyczył zupełnie nowej dla nas dziedziny.  

Ten wniosek został pozytywnie zaopiniowany, jednak zainteresowanie programem było tak wielkie, że NFOŚiGW uznał nasz projekt za niemożliwy do realizacji w całości. Po pozytywnej ocenie zostało nam zaproponowane dofinansowanie, i – choć w ograniczonym zakresie – to i tak o najwyższej wartości spośród wniosków złożonych w ramach tego naboru. Uzgodniono, że możliwy będzie zakup 25 pojazdów standardowej długości, przy czym uznaliśmy, że z uwagi na taką liczbę pojazdów nie będzie konieczne, przynajmniej początkowo, budowanie własnej stacji tankowania wodorem. To przedsięwzięcie to efekt znakomitej pracy zespołowej wielu pracowników MPK Poznań, ich entuzjazmu, zaangażowania i wytrwałości.  

Jakie działania, obok pozyskania środków, wyboru dostawcy i zakupu samych autobusów, należy podjąć, włączając rozwiązania wodorowe do swojej floty? 

Nowy rodzaj taboru to dla nas wyzwanie, ale i szansa na zdobycie nowych doświadczeń, wiedzy i umiejętności. Dostawca pojazdów będzie zobligowany do przeszkolenia pracowników, w tym kierowców i pracowników zaplecza technicznego w zakresie obsługi „wodorowców”. Spółka przygotuje natomiast halę do obsługi tego typu autobusów.  

Jak dostawy wodoru będą realizowane do obsługi 25 autobusów w Poznaniu?  

MPK Poznań podpisało już umowę na dostawy wodoru. PKN Orlen, który wygrał postępowanie przetargowe, zamierza wybudować odpowiednią infrastrukturę na swojej stacji znajdującej się niedaleko zajezdni autobusowej przy ulicy Warszawskiej. Będzie to obiekt dostępny publicznie, a to oznacza, że we wskazanym punkcie zatankują nie tylko autobusy MPK Poznań, ale też wszyscy użytkownicy pojazdów napędzanych paliwem wodorowym. Zgodnie z umową z Solaris Bus & Coach pierwsze autobusy wodorowe mają pojawić się na ulicach Poznania w drugiej połowie 2023 roku, wtedy również mają się rozpocząć regularne dostawy paliwa. 

Czy zakup 25 Urbino 12 hydrogen świadczy o odchodzeniu od autobusów elektrycznych? 

MPK Poznań od lat konsekwentnie wymienia tabor na taki, który spełnia najwyższe wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń, bo to przekłada się na lepszą jakość powietrza w mieście, a więc i komfort życia poznaniaków. Dotyczy to zarówno taboru tramwajowego, jak i autobusowego. Mamy świadomość odpowiedzialności w zakresie wpływu pojazdów na środowisko, jednak ograniczają nas środki, które mamy do dyspozycji. Nie jest tajemnicą, że ceny autobusów bateryjnych czy z ogniwem wodorowym są znacznie wyższe do tych z napędem konwencjonalnym i jedynie możliwość skorzystania z dofinansowań – unijnych i krajowych – daje nam możliwość spełnienia oczekiwań. MPK Poznań z nadzieją spogląda w stronę technologii wodorowej, wierząc, że wodór to przyszłość komunikacji miejskiej, jednak zakładamy dalsze inwestycje w standardowe autobusy elektryczne. 

Czy mają Państwo w planie wyróżnienie wizualne nowych autobusów? Klienci firmy Solaris często decydują się na dodatkowe oklejenie lub zastosowanie odmiennego od reszty floty malowania. 

Prace koncepcyjne związane z wizualnym wyróżnieniem autobusów wodorowych już trwają.  Chcemy utrzymać obowiązujący schemat kolorystyczny, czyli zieleń i żółć w doskonale znanych poznaniakom odcieniach w wersji metalizowanej i perłowej, ale z pewnością dodatkowo oznakujemy najnowsze pojazdy. Spróbujemy w jakimś stopniu zaskoczyć naszych pasażerów. Być może będzie to związane z dodatkowym oklejeniem, jak w przypadku autobusów elektrycznych, a być może będzie to coś więcej…  

Jakie kolejne ambitne cele stawia przed sobą MPK Poznań i jakie wyzwania przynosi zmieniające się otoczenie gospodarcze i społeczne?  

Komunikacja miejska to jedno z najważniejszych zadań funkcjonowania każdego miasta. Otoczenie, zwłaszcza ostatnio, zmienia się bardzo dynamicznie. Pandemia i wojna w Ukrainie nie ułatwiają funkcjonowania spółek takich jak nasza, gdzie modus operandi stanowi wykonywanie usług, a nie generowanie zysków. To powoduje ciągłą walkę pomiędzy stanem posiadania środków a ich wydatkowaniem, tak aby zapewnić najwyższy możliwy standard usług. Jesteśmy świadomi coraz większych oczekiwań naszych pasażerów, stąd ciągle nowe inwestycje w nowoczesny, ekologiczny, klimatyzowany i niskopodłogowy tabor. Dużym wsparciem dla realizowanych inwestycji są dotacje unijne, bez których byłoby trudne, a wręcz niemożliwe przeprowadzenie wielu zmian na lepsze.  

Nasze cele są tożsame z celami miasta i dotyczą nie tylko taboru. Chcemy, aby komunikacja miejska była dla mieszkańców bardziej atrakcyjna niż korzystanie z pojazdów indywidualnych. Aby tak się stało, transport publiczny musi być niezawodny, punktualny, dostępny, komfortowy  itd. Dlatego też Miasto Poznań na bieżąco udoskonala system ITS, nadaje priorytety dla pojazdów komunikacji miejskiej, wyznacza buspasy, śluzy na skrzyżowaniach oraz tworzy pasy tramwajowo-autobusowe. Jednocześnie prowadzone są inwestycje w tabor i rozbudowa sieci tramwajowej oraz współzależnej infrastruktury. Zależy nam, aby komunikacja zbiorowa stawała się coraz bardziej atrakcyjna i przyjazna, zarówno dla środowiska, jak i dla mieszkańców, w tym pasażerów i pracowników komunikacji miejskiej. 

Na koniec przenieśmy się… do przyszłości. Jak będzie wyglądał ekologiczny transport publiczny za 20 lat? 

Wierzę, że wraz z rozrastaniem się miast i coraz większą świadomością ekologiczną, transport w miastach niedalekiej przyszłości będzie zdecydowanie inny niż dzisiaj. Problem korków czy zanieczyszczenia powietrza powinny rozwiązać nowoczesne technologie i zmiana sposobu myślenia o mobilności, która zmierza w kierunku zeroemisyjności, autonomii  i współdzielenia.  

Szacunki organizacji międzynarodowych wskazują, że do 2050 r. aż 68 proc. ludzkości będzie mieszkać w miastach. To z kolei oznacza zagrożenie w postaci pogłębiania się już obecnie występujących problemów, takich jak zanieczyszczenie powietrza, zatory w ruchu czy brak miejsc parkingowych. Dlatego tak ważne jest zbudowanie odpowiedniej koncepcji systemu transportowego, która będzie w stanie zapewnić mieszkańcom miast wysoką jakość życia, uwzględniając dobro środowiska naturalnego.  

To perspektywa dalekosiężna i bardziej ogólna, natomiast patrząc w perspektywie 20 lat na obszar naszego funkcjonowania – chciałbym, żeby w Poznaniu, w części północno-zachodniej, powstała nowa zajezdnia tramwajowa, która strategicznie skróciłaby czasy dojazdu do linii tramwajowych, a tym samym zapewniłaby lepsze funkcjonowanie komunikacji tramwajowej w Poznaniu. Dodatkowo zakładam dalszą, systematyczną wymianę taboru, stawiając sobie za priorytet kwestię zeroemisyjności oraz komfortu podróżowania. Chciałbym, aby komunikacja miejska w Poznaniu stała się na tyle atrakcyjna, aby pasażerowie odczuwali realny zysk z podróżowania wygodnym, czystym, punktualnym i wyposażonym w klimatyzację pojazdem, który ma preferencje w funkcjonowaniu w ruchu drogowym.