Elektrobusem do szkoły – i jeszcze dalej

Dowożenie dzieci do placówek edukacyjnych to niemałe wyzwanie logistyczne dla wielu rodziców. W wielu krajach kluczową rolę w przewozie młodych ludzi do i ze szkoły odgrywa transport publiczny. Coraz więcej uczniów jeździ do szkoły w pełni elektrycznymi autobusami, które pomagają w utrzymaniu czystszego powietrza w ich miejscowościach. Autobusy szkolne są ważną częścią życia milionów dzieci, a także istotnym czynnikiem wpływającym na ich zdrowie i zdrowie społeczności, w których żyją.  

Sposób wykorzystania autobusów w transporcie uczniów różni się na całym świecie. W niektórych miejscach globu uczniowie korzystają z linii miejskich transportu publicznego, gdzie indziej organizowane są autobusy tranzytowe przeznaczone specjalnie do przewozu uczniów, a w jeszcze innych państwach funkcjonują specjalnie skonstruowane autobusy szkolne, których właścicielem i operatorem jest system szkolny. Raport IDTechEx „Electric School Buses and Midi Buses 2019-2039” ujawnia, że rynek szkolnych autobusów elektrycznych rozciąga się od Dubaju po Nową Zelandię i w 2029 roku osiągnie wartość 6,9 mld USD, a w kolejnych latach będzie szybko wzrastał.  

Autobusy szkolne na świecie – standard czy wyjątek? 

W kulturze zachodniej najbardziej utrwalił się obraz żółtych autobusów szkolnych, kojarzonych najczęściej ze Stanami Zjednoczonymi. Ich charakterystyczna barwa wynika z odgórnych przepisów obowiązujących w USA. Podczas załadunku i rozładunku uczniów autobusy szkolne mają tam pierwszeństwo w ruchu drogowym.  

W większości krajów europejskich wykorzystanie dedykowanych autobusów szkolnych nie jest jednak tak oczywiste. Na przykład w Niemczech uczniowie dojeżdżają do szkoły pociągami i autobusami kursującymi według rozkładu jazdy, w godzinach dostosowanych do godzin lekcyjnych, które są jednak dostępne również dla innych podróżnych. Z kolei na trasach poza obszarami miejskimi uczniowie często przewożeni są autobusami przeznaczonymi wyłącznie dla nich. Takie pojazdy oznaczone są wtedy napisem „Schulbus” umieszczonym na żółtym tle.  

Włoski system dowozu uczniów do szkół jest niezwykle podobny do amerykańskiego. Pojazdy jeżdżą po stałych trasach i mają wyznaczone przystanki. Są również najczęściej pomalowane na żółto lub pomarańczowo.  

W Hiszpanii autobusy szkolne nie są wyróżnione kolorystycznie w żaden szczególny sposób. Publiczne placówki gwarantują za to uczniom bezpłatny przejazd autobusami, wynajmowanymi zazwyczaj przez same szkoły. Takie pojazdy posiadają z przodu znak V-10 („Transporte Escolar”, Transport Szkolny), informujący o obowiązku i konieczności zachowania środków ostrożności. 

W Polsce autobusy szkolne są wykorzystywane w podobny sposób jak w Stanach Zjednoczonych – do przewozu mieszkańców małych miejscowości uczęszczających do szkół położonych dalej. Choć oficjalnie noszą one nazwę autobusów szkolnych, potocznie nazywane są gimbusami. Podobnie jak ich odpowiedniki za oceanem, mają one kilka cech konstrukcyjnych odróżniających je od standardowych środków transportu publicznego. Po pierwsze, wszystkie autobusy szkolne są pomalowane na pomarańczowo. Wewnątrz przedział kierowcy nie może być oddzielony od przedziału pasażerskiego. Tylne drzwi, jeśli są obecne, muszą być zamykane przez kierowcę. Ponadto wszystkie drzwi muszą się automatycznie blokować przy prędkości powyżej 5 km/h. 

Wpływ autobusów na zdrowie 

W kwestii wyboru sposobu przemieszczania się, korzystanie z transportu publicznego w dalszym ciągu pozostaje jednym z najlepszych rozwiązań dla środowiska. Nie oznacza to jednak, że jest to rozwiązanie idealne.. Jak podaje The Lancet Planetary Health, liczne badania wykazały, że zanieczyszczenia i cząstki stałe emitowane przez pojazdy napędzane paliwami kopalnymi zaostrzają astmę i inne choroby układu oddechowego u dzieci. Pomimo zagrożeń związanych ze spalinami z silników diesla, większość autobusów, którymi dzieci codziennie dojeżdżają do szkoły, to w dalszym ciągu autobusy spalinowe. Na szczęście są już dostępne gotowe, lepsze rozwiązania. 

Elektryczne autobusy szkolne oczyszczają atmosferę  

Dzieci zasługują na to, by oddychać czystym powietrzem i mieć zdrową przyszłość, a elektryczne autobusy szkolne to świetny sposób na osiągnięcie tych celów. Unia Europejska postawiła sobie ambitny cel, aby do 2050 r. stać się kontynentem neutralnym dla klimatu. Elektryczne autobusy szkolne, które nie emitują szkodliwych substancji w miejscu użytkowania, są ważnym krokiem na drodze do zdrowszej przyszłości. 

Autobusy szkolne mają zwykle stosunkowo krótkie trasy do pokonania i dużo czasu na postój na parkingach w ciągu dnia i w nocy. To kolejny argument za elektryfikacją transportu szkolnego. Taki tryb pracy może zapewnić autobusom szkolnym wystarczająco dużo czasu na pełne naładowanie np. za pomocą standardowej wtyczki plug-in, co zmniejsza ogólne koszty budowy infrastruktury ładowania dla szkół. Badania opublikowane przez Sierra Club, organizację wspierającą ochronę środowiska, wykazały, że autobusy elektryczne, przy znacznie niższych kosztach eksploatacji i utrzymania, wykazują niższe koszty w całym okresie eksploatacji w stosunku do autobusów napędzanych olejem napędowym i sprężonym gazem ziemnym. 

Programy wspierające rozwój elektrobusów 

Chociaż całkowity koszt posiadania jest znacznie korzystniejszy w przypadku pojazdów elektrycznych, początkowa cena autobusu bateryjnego jest nadal stosunkowo wysoka. Dlatego powstają programy dofinansowujące takie projekty i zachęcające lokalne władze do inwestowania w elektryfikację, która wpływa na jakość powietrza w otoczeniu dzieci. Na przykład kalifornijski Hybrid and Zero-Emission Truck and Bus Voucher Incentive Project (HVIP) może zapewnić nawet 235 000 dolarów na zakup autobusu szkolnego z napędem elektrycznym. Z kolei w Polsce dofinansowanie na zakup autobusów szkolnych zasilanych bateriami zapewnia program „Kangur: Bezpieczna i ekologiczna droga do szkoły”, prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 

Czas na e-gimbusy 

W ostatnim czasie rynek elektrycznych autobusów szkolnych szczególnie przeżywa rozkwit w Polsce. Do tej pory na zakup elektrycznych autobusów szkolnych zdecydowało się już ponad dziesięć polskich gmin. W większości z nich jeżdżą lub wkrótce jeździć będą e-gimbusy Solarisa. Pierwszy w tym kraju elektryczny autobus szkolny trafił do użytku pod koniec 2020 roku i został wyprodukowany właśnie przez firmę Solaris. W tym celu producent przystosował swój flagowy, dwunastometrowy pojazd elektryczny. Szkolne, pomarańczowe Urbino 12 electric posiadają oznakowanie umieszczone z przodu i z tyłu pojazdu, informujące innych użytkowników drogi, że w pojeździe znajdują się dzieci. Na dachu, w tylnej części montowane są pomarańczowe światła sygnalizacyjne, które włączają się automatycznie po otwarciu drzwi autobusu. Ponadto wszystkie miejsca siedzące wyposażone w pasy bezpieczeństwa. Jak większość bateryjnych Solarisów, autobusy szkolne są zaopatrzone w dodatkowe środki, zwiększające bezpieczeństwo wszystkich użytkowników ruchu drogowego: systemy wsparcia kierowcy i systemy akustycznego ostrzegania o pojeździe. Autobusy są również dostosowane do przewozu osób z niepełnosprawnościami. 

Elektryczna przyszłość 

Pojazdy bateryjne zmniejszają zarówno lokalne, jak i ogólne emisje, pomagając wszystkim łatwiej oddychać każdego dnia. Wiele miast, które już rozpoczęły proces elektryfikacji swoich autobusów szkolnych i tranzytowych, zauważa, że jest to korzystny kierunek. W badaniu przeprowadzonym w 2020 roku przez U.S. PIRG oceniono projekty elektryfikacji autobusów szkolnych i tranzytowych. Stwierdzono, że „w większości miejsc, w których były testowane, w różnym klimacie i ukształtowaniu terenu, autobusy elektryczne spełniły lub przekroczyły oczekiwania, często zapewniając znaczne oszczędności kosztów”. Autobusy szkolne są ważnym element działań mających na celu dbanie o jakość powietrza w lokalnych społecznościach. Warto uwzględniać je w planach rozwojowych gmin i miast jako stały, niezbędny element właściwej synergii w zapewnianiu nowoczesnych, ekologicznych środków transportu dla najmłodszych.