Nowe rozporządzenia w sprawie baterii

Baterie stanowią dziś nieodłączny element naszego życia. Pełnią kluczową funkcję w pojazdach elektrycznych, ale także w rozmaitych urządzeniach elektronicznych. Mimo że ogniwa litowo-jonowe towarzyszą nam już od dłuższego czasu, proces regulacji ich użytkowania wciąż trwa. Warto pamiętać, że wkrótce wejdą w życie nowe rozporządzenia, które ustanowią szereg wymogów dotyczących m.in. projektowania baterii, informowania o nich oraz kontroli wyprodukowanych baterii, a także ich ponownego użycia i recyklingu. 

Nowe przepisy wynikają z dwóch aktów prawnych. Pierwszy z nich to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1542 z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie baterii i zużytych baterii. Drugi zaś to Europejski akt w sprawie surowców krytycznych, który zacznie obowiązywać w 2024 roku. Rozporządzenia obejmą wszystkie rodzaje baterii, od przenośnych po przemysłowe, od akumulatorów do pojazdów elektrycznych, aż po te używane w lekkich środkach transportu, takich jak elektryczne rowery czy hulajnogi. Jakie zmiany przyniosą? Zapraszamy do lektury! 

Projektowanie przenośnych baterii 

Rozporządzenia przewidują, że do 2027 r. baterie przenośne wbudowane w urządzenia powinny być wyjmowane i wymienialne przez użytkownika końcowego, pozostawiając operatorom wystarczająco dużo czasu na dostosowanie konstrukcji swoich produktów do tego wymogu. 

Taki kształt przepisów sprawia, że producenci m.in. smartfonów i innych popularnych urządzeń elektronicznych będą musieli przeprojektować swoje produkty i zapewnić baterie jako części zamienne w okresie 5 lat. Docelowo oznacza to mniejszą liczbę koniecznych do utylizacji urządzeń oraz dłuższy cykl ich życia. Jednocześnie firmy nie będą mogły stosować rozwiązań na poziomie oprogramowania, które uniemożliwią wymianę baterii.  

Ślad węglowy baterii 

Jednym z kluczowych elementów nowych przepisów jest obowiązek deklaracji śladu węglowego (CF) baterii. Obliczenia śladu węglowego baterii muszą być zgodne z metodą śladu środowiskowego produktu (PEF) Komisji Europejskiej oraz odpowiednimi zasadami kategorii (PEFCR), takimi jak PEFCR dla akumulatorów o wysokiej gęstości energii do zastosowań mobilnych.  

Ponadto, nowe przepisy określają specyficzne wymagania dotyczące gromadzenia danych, obliczeń wpływu, raportowania i weryfikacji śladu węglowego baterii. Choć obecne rozporządzenie dotyczy wyłącznie raportowania śladu węglowego, Komisja Europejska pracuje nad dodatkowymi przepisami, które będą miały na celu bardziej holistyczne podejście do minimalizacji wpływu środowiskowego w różnych branżach. 

Paszport baterii 

Informacje o śladzie węglowym, udziale procentowym surowców wtórnych, wydajności baterii i ich producencie zostaną umieszczone na produkcie w jego cyfrowym paszporcie. W tym celu wymagane będzie przeprowadzenie procedury oceny zgodności przez odpowiednią jednostkę, która potwierdzi pozytywną ocenę, co pozwoli wytwórcy na sporządzenie deklaracji oraz naniesienie symbolu CE. Wymogi dotyczące etykietowania zaczną obowiązywać najpóźniej w 2026 r., a obowiązkowe stosowanie kodu QR wejdzie w życie w 2027 r. 

Kontrola baterii 

Ważnym elementem zmian będzie objęcie dużych podmiotów gospodarczych wprowadzających baterie do obrotu tzw. obowiązkiem ustanowienia systemu należytej staranności, który będzie weryfikowany przez zewnętrzne jednostki. Ustanawia się go w odniesieniu do baterii, wskazując na krytyczne surowce, czyli kobalt, grafit naturalny, lit, nikiel oraz powiązane z nimi kategorie ryzyka, jak oddziaływanie na środowisko, klimat i zdrowie ludzkie, prawa człowieka, prawa pracownicze i stosunki pracy, a także życie społeczne, w tym życie społeczne ludności rdzennej. 

Gospodarowanie odpadami 

Nowe rozporządzenie określa obowiązujące producentów cele w zakresie zbierania zużytych baterii przenośnych (63% do końca 2027 r. i 73% do końca 2030 r.) i wprowadza specjalny cel dotyczący zbierania zużytych baterii z lekkich środków transportu (51% do końca 2028 r. i 61% do końca 2031 r.). Ustala również cel dotyczący odzyskiwania litu na poziomie 50% do końca 2027 r. i 80% do końca 2031 r. 

Wprowadzono także minimalne poziomy materiałów odzyskiwanych ze zużytych baterii, takich jak lit (50% do 2027 r. i 80% do 2031 r.), kobalt, miedź, ołów i nikiel (90% do 2027 r. i 95% do 2031 r.) Na tym jednak nie koniec – wyznaczone zostały minimalne poziomy zawartości materiałów pochodzących z recyklingu odpadów produkcyjnych i konsumenckich do wykorzystania w nowych bateriach. 

Przyszłość baterii 

Nie ulega wątpliwości, że nowe przepisy obejmują praktycznie cały cykl życia baterii. Podstawową motywacją do ich wprowadzenia jest oczywiście troska o środowisko, zwiększenie transparentności, bezpieczeństwa oraz przestrzeganie praw człowieka w sektorze produkcji baterii.  Inicjatywa ta jest niezwykle istotna, zwłaszcza ze względu na ogromny rozwój elektromobilności. Oczekuje się, że do 2030 r. popyt na baterie wzrośnie ponad dziesięciokrotnie.

Przeczytaj również o nowych przepisach dot. infrastruktury ładowania, które wchodzą w życie już w kwietniu 2024 roku!